Małż nowozelandzki – naturalne wsparcie dla stawów psów i kotów

Małż nowozelandzki, znany też jako małż zielonowargowy, to jadalny skorupiak pochodzący z wód otaczających Nową Zelandię. Stanowił on ważny element diety rdzennych Maorysów, u których zaobserwowano mniejszą częstość występowania zapaleń stawów niż u osób niespożywających tych małży. Zainteresowanie naukowców wzbudził fakt, że spożywanie małży może chronić przed chorobami stawów, co zapoczątkowało badania nad ich potencjałem leczniczym już w latach 70. XX wieku. Obecnie wyciągi z małża nowozelandzkiego stały się popularnym suplementem diety wspomagającym terapię chorób stawów u ludzi oraz zwierząt domowych, zwłaszcza psów i kotów. Są cenione jako naturalna alternatywa lub uzupełnienie dla klasycznych leków przeciwzapalnych, oferując ulgę w bólu stawów przy znacznie mniejszym ryzyku skutków ubocznych niż niesteroidowe leki przeciwzapalne..

Składniki aktywne i mechanizm działania

Małż nowozelandzki jest bogaty w szereg substancji czynnych, które wspólnie oddziałują korzystnie na układ kostno-stawowy. Wysoka aktywność biologiczna tych małży wynika z unikalnej kompozycji składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe omega-3, glikozaminoglikany, antyoksydanty, witaminy i minerały . Szczególnie ważną rolę odgrywają wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, w tym znane z oleju rybnego EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy), a także rzadsze omega-3 obecne tylko w małżach nowozelandzkich (np. kwas eikozatetraenowy, ETA). Te kwasy wykazują działanie przeciwzapalne, ponieważ hamują aktywność enzymów odpowiedzialnych za powstawanie mediatorów stanu zapalnego. Co istotne, omega-3 z małża mogą działać szerzej niż zwykły olej rybi – oprócz EPA i DHA zawierają także specjalne mediatory i inne bioaktywne lipidy, które dodatnio wpływają na wygaszanie stanu zapalnego w stawie.

Suplementacja w formie proszku – jak to wygląda w praktyce?

Forma podania ma istotne znaczenie dla skuteczności małża nowozelandzkiego. Najczęściej spotykanym sposobem suplementacji u zwierząt jest proszek z liofilizowanych małży, który dodaje się do karmy. Taka forma jest wygodna – wystarczy odmierzyć zalecaną dawkę i wymieszać z pożywieniem, co zwykle jest dobrze akceptowane przez psy i koty (proszek ma lekko rybny aromat). W badaniach naukowych nad skutecznością małży u zwierząt właśnie proszek dodawany do diety był najczęściej stosowany . Na przykład w eksperymentach dieta zwierząt bywała wzbogacana o określony procent proszku z małży (np. 0,3% masy karmy), bądź podawano codziennie odmierzone gramy suchego ekstraktu w kapsułkach. Taka suplementacja jest bezinwazyjna i naturalna – de facto dodajemy do posiłku składnik pochodzenia morskiego, bogaty w białko i zdrowe tłuszcze, co przypomina rozszerzenie diety zwierzaka o produkty morskie.

Skuteczność kliniczna u psów i kotów

Większość badań przeprowadzonych na psach z naturalnie występującą chorobą zwyrodnieniową stawów wykazała wyraźną poprawę objawów klinicznych u zwierząt otrzymujących suplement z małża w porównaniu z placebo. W przeglądzie wyników z 7 niezależnych badań na psach stwierdzono, że w niemal wszystkich (z jednym wyjątkiem) małż przyniósł ulgę w objawach osteoarthritis. Mierzono różne parametry – od subiektywnych ocen właścicieli i weterynarzy (np. skala bólu, trudności w poruszaniu) po obiektywne testy funkcjonalne (np. analiza chodu, pomiary nacisku łapy na podłoże). W większości tych badań psy na suplementacji małżem miały mniejsze dolegliwości bólowe, mniejszą sztywność stawów oraz zwiększoną aktywność ruchową niż psy otrzymujące placebo. Przykładowo, w jednym z wczesnych badań odnotowano, że psy karmione dietą z dodatkiem małży miały niższe oceny bólu stawów, obrzęku i ogólnego wskaźnika zapalenia stawów w porównaniu z grupą kontrolną . W innym – u 31 psów z naturalną osteoarthritis – 6-tygodniowa dieta zawierająca 0,3% proszku z małża spowodowała obniżenie sumarycznego wyniku choroby zwyrodnieniowej o ~30% oraz redukcję bolesności stawów i opuchlizny. Co ważne, w badaniu tym poprawa wystąpiła niezależnie od formy karmy (sucha, mokra) – decydujący był dodatek małży, który działał korzystnie w każdej formie żywienia. To wskazuje, że to właśnie składniki aktywne małża wywołały efekt, a nie np. ogólna poprawa diety.

Małże w suplementacji diety kotów w podeszłym wieku

U kotów choroby stawów (zwyrodnienia, zapalenia) także występują – szacuje się, że większość kotów w podeszłym wieku ma zmiany zwyrodnieniowe w przynajmniej jednym stawie, choć często pozostają one niezdiagnozowane. Koty bywają trudniejsze do badania klinicznego, a ocena bólu bywa subiektywna (zmniejszona aktywność, niechęć do skakania itp.). Mniej jest badań na kotach niż na psach, ale dostępne wyniki są również zachęcające. Przełomowym był randomizowany, kontrolowany test na 40 kotach z potwierdzoną zwyrodnieniową chorobą stawów: koty podzielono na grupę otrzymującą dietę wzbogaconą m.in. w proszek z małża nowozelandzkiego (oraz dodatkowo kwasy EPA/DHA, glukozaminę i chondroitynę) oraz na grupę kontrolną na diecie standardowej . Po 10 tygodniach oceniano ruchliwość kotów obiektywnie – za pomocą czujników aktywności na obrożach oraz testów sprawności. Koty na diecie z małżem wykazały znaczną poprawę mobilności i aktywności w porównaniu z grupą kontrolną. Co prawda, ponieważ dieta testowa zawierała kilka składników (oprócz małża także inne suplementy stawowe), nie można przypisać całej zasługi wyłącznie małżowi . Mimo to, biorąc pod uwagę analogię do wyników u psów, można przypuszczać, że małż nowozelandzki odgrywał istotną rolę w zaobserwowanej poprawie. W praktyce weterynaryjnej preparaty z małżem są coraz częściej rekomendowane także dla kotów seniorów, u których widoczne są oznaki bólu stawów (np. unikanie skakania na ulubione miejsca, trudności we wchodzeniu do kuwety itp.). Wielu opiekunów kotów raportuje pozytywne zmiany – kot staje się sprawniejszy, chętniej się bawi, jest mniej apatyczny, co sugeruje spadek dolegliwości bólowych. Oczywiście, koty bywają wybredne co do smaku suplementów, ale neutralny proszek z małży często udaje się przemycić w pokarmie (lub stosuje się kapsułki). Choć potrzebne są dalsze badania na większą skalę, obecne dane pozwalają ostrożnie stwierdzić, że także koty mogą skorzystać z dobrodziejstw małża nowozelandzkiego w zakresie zdrowia stawów.

Podsumowanie

Małż nowozelandzki (Perna canaliculus) to obecnie jeden z najciekawszych naturalnych środków wspierających zdrowie stawów u psów i kotów. Dzięki bogactwu składników (omega-3, glikozaminoglikany, antyoksydanty, minerały) działa wielokierunkowo: łagodzi stan zapalny, zmniejsza ból i sztywność stawów oraz wspiera odbudowę chrząstki i produkcję mazi stawowej.

Bibliografia

Bierer, T. L., & Bui, L. M. (2002). Improvement of arthritic signs in dogs fed green-lipped mussel (Perna canaliculus). Journal of Nutrition, 132(6 Suppl 2), 1634S–1636S.

Bui, L. M., & Bierer, T. L. (2003). Influence of green‐lipped mussels (Perna canaliculus) in alleviating signs of arthritis in dogs. Veterinary Therapeutics, 4(4), 397–407.

Eason, C. T., Adams, S. L., Puddick, J., et al. (2018). Greenshell™ mussels: A review of veterinary trials and future research directions. Veterinary Sciences, 5(2), 36. https://doi.org/10.3390/vetsci5020036

Gollakner, R. (2020). Perna (Green-lipped mussel) – supplement for dogs and cats. VCA Animal Hospitals – Know Your Pet. Retrieved from https://vcahospitals.com/know-your-pet/perna

Hielm-Björkman, A., Tulamo, R.-M., Salonen, H., & Raekallio, M. (2009). Evaluating complementary therapies for canine osteoarthritis. Part I: Green-lipped mussel (Perna canaliculus). Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 6(3), 365–373. https://doi.org/10.1093/ecam/nem136

Howie, J. (2020, June 24). Can green-lipped mussel alleviate joint concerns in pets? dvm360. Retrieved from https://www.dvm360.com/view/can-green-lipped-mussel-alleviate-joint-concerns-in-pets

Kampa, N., Kaenkangploo, D., Jitpean, S., et al. (2024). Evaluation of the comparative efficacy of green-lipped mussel plus krill oil extracts (EAB-277), Biota orientalis extracts or NSAIDs for the treatment of dogs with osteoarthritis-associated pain: A blinded, placebo-controlled study. Frontiers in Veterinary Science, 11, 1464549. https://doi.org/10.3389/fvets.2024.1464549

Lascelles, B. D. X., DePuy, V., Thomson, A., Hansen, B., Marcellin-Little, D. J., Biourge, V., & Bauer, J. (2010). Evaluation of a therapeutic diet for feline degenerative joint disease. Journal of Veterinary Internal Medicine, 24(3), 487–495. https://doi.org/10.1111/j.1939-1676.2010.0495.x

Pollard, B., Guilford, W. G., Ankenbauer-Perkins, K. L., & Hedderley, D. (2006). Clinical efficacy and tolerance of an extract of green-lipped mussel (Perna canaliculus) in dogs presumptively diagnosed with degenerative joint disease. New Zealand Veterinary Journal, 54(3), 114–118. https://doi.org/10.1080/00480169.2006.36622